Music Maker - oktober 2004
door Ubel Zuiderveld/foto´s Stephan Rohner


CHRIS HINZE
DE WERELD VAN EEN MUZIEKTOERIST

CHRIS HINZE ZET ZICHZELF EN ZIJN BAND THE COMBINATION ´BACK ON THE MAP´, OM MET DE TITEL VAN ZIJN NIEUWE DVD TE SPREKEN, ZIJN EERSTE DVD NA BIJNA ZEVENTIG (!) ALBUMS. DE JAZZFLUITIST IS EEN VAN DE GROTEN VAN DE VADERLANDSE MUZIEKSCENE, MAAR SOMS VOOR CRITICI WAT ONNAVOLGBAAR, ONDERMEER DOOR ZIJN UITSTAPJES NAAR DE NEW AGE MUZIEK EN DE ZANG VAN TIBETAANSE MONNIKEN. ´IK HEB NOOIT GEAMBIERD OM TWINTIG JAAR LANG HET ZELFDE KUNSTJE TE DOEN. COMMERCIEEL GEZIEN SCHIJNT DAT IN MIJN NADEEL TE WERKEN.´

Hinze is desondanks een gezegend man. Hij combineerde zijn twee grote passies muziek en reizen tot een levensstijl die zichzelf bedruipt. De fluitist laat een foto zien van zijn in de zon glinsterende witte stulpje op Ibiza. Zijn huis, zijn studio, zijn zwembad, zijn leven. De bovendverdieping verschaft een doorkijkje naar zee, tussen de bergen door. Maar op dit moment zit Hinze in zijn appartement aan de Keizersgracht in Amsterdam. ´Ibiza is mijn thuis, sinds 1995 al, dit is mijn kantoor. Hier verblijf ik als ik zaken moet regelen, op toernee ga.´ Hinze begint dezer weken aan een toer langs de theaters, met zijn band The Combination in een nieuwe line-up. Het repertoire is een fascinerende en bij vlagen hallucinerende synthese van oosterse en Afrikaanse muziek, dance, latin, flamenco en natuurlijk de jazz en Hinze´s fluitspel. Zelf noemt Hinze het ´worldjazz´, maar hij doet met dit label zijn mix van genres te kort. Eigenlijk is Hinze een crossover muziekmaker in de breedst betekenis van het begrip.

MELTING POT
Hinze scrollt even snel langs een paar tracks van zijn eerste dvd. Wat meteen duidelijk wordt, is dat The Combination van nu in niets meer lijkt op de´jazzende´Combination van ruim dertig jaar geleden. ´Nee mijn muziek van tegenwoordig heeft daarmee totaal niets te maken. Het is kennelijk mijn weg om steeds weer iets nieuws te zoeken, een nieuw ideaaltje te verwezenlijken.´ Hinze blijft met de zapper hangen bij een track waarin alle eerder genoemde ingredienten in een paar minuten de revue passeren. De Oosterse zang, de dance, latin, de fluit. Deze samensmelting klinkt niet gekunsteld of bedacht, maar als een welluidende, vanzelfsprekende smeltkroes van muziekculturen.
´Dat mijn repertoire zo´n meltingpot van stijlen werd, komt in aanleg denk ik doordat ik heel vroeg mijn eigen geld moest verdienen. Ik zat overdag op het Koninklijk Conservatorium in Den Haag, ´s nachts speelde ik piano in nachtclubs her en der in het land. Als ik dan kwart over twee terug was in Den Haag, speelde ik nog tot vijf uur in de ochtend jazz met jongens als Dick van der Capelle. Ik was dus van jongs af steeds met verschillende muzikale stijlen bezig.´
Deze leerschool en zijn muzikale achtergrond (vader Hinze was violist annex dirigent) hebben de fluitist gevormd. Zijn muziekmakers-cv is getuigenis van een veelheid aan invloeden. Na de jazz kwamen de soul (Hinze speelde rond 1964 in de band van soulzanger Euson), reggae (in 1980 nam hij op Jamaica een album op met Peter Tosh), de new age muziek (begin 1980´s) de muziek van Tibet, India en Japan (1990´s), de dance (samenwerking met Junkie XL) en de blues (met Dave Jeffs, 1995). Gevoegd bij albums in het teken van Zen en de vechtsport T´ai Chi is er sprake van een rijk multinationale muzikaliteit.
Dat is ongetwijfeld ook mede te danken aan Hinze´s grote reislust, waarbij hij niet alleen zijn ogen, maar ook zijn oren goed de kost geeft. Hij legde het geluid van de muzikale landschappen vast op opnameapparatuur die hij steevast paraat had. ´Een paar goede microfoons en een DAT-recorder, de laatste jaren een mini-disk´ licht Hinze toe..
Hinze, die zijn kinderjaren doorbracht in Den Haag en Nederlands-Indie, raakte in het bijzonder geboeid door de muziek van India. ´In India zijn ze ongelooflijk goed in het improviseren. In heel veel muziekculturen doen ze trouwens gewoon niets anders dan dat. In onze Westerse wereld was improvisatie tot de Barok ook heel normaal. Toen we eenmaal Bach en Vivaldi acher ons hadden, waren we het verleerd. We hadden als het ware jazz nodig om onszelf weer bij te brengen hoe het is om te improviseren op muziek.´
Een hoofdstuk apart wordt gevormd met Hinze´s improvisaties met de zang van Tibetaanse monniken. De fluitist nam hun koorzang op en varieerde daarbij op zijn fluit. Hij liet via de albumserie ´Tibet Impressions´ honderduizenden westerlingen kennis nemen van deze muziek. De monniken kwamen zelfs naar Nederland voor een theatertoer ´Ze deden gewoon elke avond hun pudja, waarbij ik heel summier improviseerde. Heel spannend, omdat hun boventonen in elk theater weer anders uit de verf kwamen.´
Zijn propagandawerk voor Tibet en de muziek van deze onderdrukte cultuur leverden hem een ontmoeting op met de Dalai Lama, de geestelijk leider. Een bijzondere gebeurtenis die Hinze niet licht zal vergeten en waarvan een foto in de voorkamer van het kantoor aan de Keizersgracht nog getuigt.

FLUIT
Hoewel hij bepaald geen onverdienstelijk pianist was (en is), werd de (dwars)fluit Hinzes hoofdinstrument. Ja, je kunt er tussentonen mee maken die je niet uit een piano
kunt laten komen. Maar dat is niet waarom Chris Hinze een tijdje van zijn studie aan het Haagse conservatorium bij de fluit terecht kwam. Het kwam door Frank Wess. Bekend geworden als fluitist bij Count Basie. ´Het was per ongeluk. Toen ik voor de keus stond welke kant ik op wilde, kwam er net een nieuwe plaat uit van Frank Wess. Ik viel als een blok voor de fluit, net zoals ik later helemaal verknocht raakte aan Ibiza. Misschien had het ook wel iets te maken met de hypocrisie waarvan op dat moment sprake was in d e jazz. Als je piano speelde zoals Oscar Peterson of Bud Powel, werd je destijds bijna automatisch een goede pianist gevonden. Ik verzette mij daartegen. Eigenlijk zag ik de piano op een gegeven ogenblik alleen nog als het instrument waarmee ik geld kon verdienen., terwijl ik mijn ei creatief kwijt kon op de fluit. Het pakte allemaal wat anders uit toen bleek dat het fluitspel mij wel degelijk iets kon opleveren.´
Hinze brak rond 1970 door als jazzfluitist. Dat gebeurde met zijn improvisaties op composities van Burt Bacherach, maar meer nog met het album ´Sketches On Bach´, precies dertig jaar geleden. Hij bereikte met jazzimprovisaties op Johan Sebastiaan de top van de albumcharts in ons land en deze muzikale schetsen bezorgden hem ook faam buiten onze landsgrenzen. Hinze zelf vond vooral belanrijk dat hij met dit success zijn band The Combination op de kaart zette. Mede hierdoor kon hij grot jazzmuzikanten als The Brecker Brothers in zijn gelederen begroeten.
De fluit bracht Hinze (van 1943) roem. Zijn basfluiten zijn van vaderlandse bodem, gemaakt door Eva Kingma. ´Een basfluit met open kleppen, fantastisch. Ze is de enige in de wereld die een contrabasfluit maakt.´ Zijn meest gebruikte fluit is sinds jaar en dag een Muramatsu (anno 1923), zowel zijn gewone fluit als de alt. De eerste Muramatsu kocht Hinze in Japan, tegenwoordig heeft hij een kostbare uitvoering van een legering van platina, zilver en goud, die hij verwierf via de Amerikaanse distributeur. Aan deze fluit gaf hij vele duizenden euro´s uit, maar dat zegt allemaal niet zoveel.
´Geld vind ik onbelangrijk. Het gaat mij er primair om zonder al te veel stress muziek te kunnen maken. Daarom hield ik het niet uit in New York. Ik woonde er drieeneenhalf jaar en werkte samen met fantastische muzikanten. Maar het is daar uiteindelijk toch een ratrace, iedereen is er aangetast door iets anders dan muziek. In zo´n sfeer kan ik niet werken. Geld is voor mij alleen van belang om het te kunnen omzetten in een nieuwe productie, zoals nu mijn dvd. Pensioen? Ik zie wel waar het schip strandt. Als ik ooit gepensioneerd raak, ga ik bamboefluit studeren.´

Van 6 oktober tot en met 14 november tourt Chris Hinze met The Combination, een multicultureel muzikaal gezelschap, langs de Nederlandse theaters met het programma ´Back On The Map´. De Indiase zangeres Sandhya Sanjana wordt bij de concerten in Groningen, Den Haag en Utrecht vervangen door The Lau. Op 16 december start de tournee Tibet Impressions Live, waarbij muziek en beeld (fotografie) net als op de dvd ´Back On The Map´ hand in hand gaan. Voor data zie: Muramatsu Flutes: www.muramatsuflute.com
Eva Kingma fluiten: www.kingmaflutes.com

BACK ON THE MAP
Chris Hinze financierde de (dubbel-)dvd ´Back On The Map´ helemaal zelf. Geen kattenpis, een investering van een paar ton in euro´s. ´Je laat musici overkomen naar Ibiza, betaalt hun vervoer, de hotels, de geluidsman, de mixer, de mastering. Het is het duurste project, dat ik ooit gedaan heb. Nu ben ik dus blut. Maar hoe gaat zoiets? Je begint te dromen over iets en daarna ga je als een hondje achter een stuk vlees aan´

Het project werd met het verstrijken van de tijd steeds uitgebreider. Op de dvd kwamen interviews met de muzikanten, beelden van Ibiza (zowel live optredens als studio opnames), en muziek, heel veel muziek. ´Er zitten beeldmateriaal en muziek bij die zich goed geleend hadden vooo een echte videoclip. Dat heb ik ook overwogen, maar er was geen geld meer voor.´

Hinze is meer bezig met zaken dan hem lief is. De meeste producties verschijnen op zijn eigen label Keytone Records. Alleen de distributie van de dvd gaf hij uit handen. ´Veel tijd steken in de zakelijke kant, het is kennelijk mijn lot´, zegt hij.

Er moet dus nu weer geld op de plank komen. Hinze hoopt zichzelf met ´Back On The Map´ weer op de kaart te zetten voor het volgend festivalseizoen. Hij zou ook graag weer eens op het befaamde festival van Montreux staan (vier keer gespeeld) of North Sea Jazz (ook vier keer gedaan, inlcusief de opening van de allereerste editie van North Sea).

Filmen is door het maken van ´Back On The Map´ Hinze´s tweede creatieve passie geworden. Er zullen meer muzikaal–visuele projecten uit zijn koker komen, is zijn bedoeling. Zijn studio op Ibiza is er klaar voor. Hinze beschikt daar niet alleen over een Pro Tools HD setup, maar ook over Final Cut Pro om beeld mee te bewerken. Ook voor derden staat de studio open.